Η οπτομετρία ερευνά την λειτουργία της όρασης και την οφθαλμική υγεία. Όπως υποδηλώνει και ετυμολογικά η ίδια η λέξη, η οπτομετρία ασχολείται κατά κύριο λόγο με την μέτρηση της όρασης και αποτελεί ανεξάρτητο και αυτόνομο επάγγελμα στον χώρο της υγείας. Οι σπουδές στις σχολές οπτομετρίας είναι πανεπιστημιακού επιπέδου και περιλαμβάνουν εκτεταμένη εκπαίδευση, τόσο θεωρητική όσο και πρακτική, στους τομείς της οπτικής, της φυσιολογίας, της νευρολογίας και της παθολογίας που σχετίζονται με την όραση. Κύριο αντικείμενο των οπτομετρών είναι η διάγνωση, αποκατάσταση και θεραπεία των δυσλειτουργιών της όρασης σε κάθε επίπεδο με την βοήθεια γυαλιών, φακών επαφής, φίλτρων, βοηθημάτων χαμηλής όρασης και εξατομικευμένων προγραμμάτων αποκατάστασης. Ένας οπτομέτρης είναι σε θέση να αναγνωρίσει πολλές παθολογικές καταστάσεις αλλά η αντιμετώπισή τους θα πρέπει να γίνει αποκλειστικά ή σε συνεργασία με τον τομέα της οφθαλμολογίας.
Σύμφωνα με τον ορισμό του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Οπτομετρίας και Οπτικής (ECOO): “Η οπτομετρία αποτελεί ένα αυτόνομο επάγγελμα στο χώρο της υγείας, που απαιτεί εκπαίδευση και διέπεται από ορισμένους κανόνες, δηλαδή ασκείται αποκλειστικά από πτυχιούχους αναγνωρισμένων σχολών που έχουν εξασφαλίσει άδεια εξασκήσεως του επαγγέλματος. Οι οπτομέτρες ασκούν πρωτοβάθμια περίθαλψη υγείας του οφθαλμού και της όρασης, η οποία περιλαμβάνει τη διάθλαση (και συνταγογράφηση), την επιλογή και κατεργασία κατάλληλων “διαθλαστικών βοηθημάτων”, τη διάγνωση και διαχείριση οφθαλμικών παθήσεων και την αποκατάσταση της όρασης σε φυσιολογικά επίπεδα”.
Οπτικός ή Οπτομέτρης;
Η οπτική είναι συγγενής ειδικότητα με την οπτομετρία. Η οπτική ασχολείται με την εκτέλεση των συνταγών, είτε αυτές αφορούν γυαλιά και οπτικά μέσα είτε φακούς επαφής, αλλά και με την εμπορία κάθε είδους οπτικών ειδών.
Στην Ελλάδα οι οπτομέτρες δεν χρησιμοποιούν κολλύρια ή άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα κατά την διάρκεια της εξέτασης. Σκοπός είναι η λειτουργική αξιολόγηση των οπτικών δεξιοτήτων έτσι ώστε στη συνέχεια να βρεθεί ο καλύτερος δυνατός τρόπος αντιμετώπισης της οποιασδήποτε οπτικής δυσλειτουργίας με την χρήση γυαλιών, φακών επαφής, βοηθημάτων χαμηλής όρασης.
Οπτομετρικές εξετάσεις
Οι οπτομέτρες διαθέτουν πληθώρα διαγνωστικών τεστ με τα οποία κατά περίπτωση ελέγχουν όλα ή μέρος των παρακάτω:
Στην Ελλάδα οι οπτομέτρες δεν χρησιμοποιούν κολλύρια ή άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα κατά την διάρκεια της εξέτασης. Σκοπός είναι η λειτουργική αξιολόγηση των οπτικών δεξιοτήτων έτσι ώστε στη συνέχεια να βρεθεί ο καλύτερος δυνατός τρόπος αντιμετώπισης της οποιασδήποτε οπτικής δυσλειτουργίας με την χρήση γυαλιών, φακών επαφής, βοηθημάτων χαμηλής όρασης. Στην διαπίστωση παθολογίας που χρήζει φαρμακευτικής ή χειρουργικής αντιμετώπισης, οι οπτομέτρες παραπέμπουν ή συνδιαχειρίζονται το περιστατικό με οφθαλμίατρο ή άλλον ιατρό κατάλληλης ειδικότητας. Αντίστοιχα, οι οφθαλμίατροι μπορούν να παραπέμπουν περιστατικά σε οπτομέτρες που χρήζουν ιδιαίτερης οπτικής φροντίδας (π.χ. εφαρμογή φακών επαφής, κερατοκωνικοί φακοί επαφής, εφαρμογή βοηθημάτων χαμηλής όρασης, μελέτη διόφθαλμης όρασης, κ.α).
Η οφθαλμολογία αποτελεί ειδικότητα της ιατρικής και οι οφθαλμίατροι είναι οι πλέον αρμόδιοι για την διαχείριση της όποιας παθολογίας εμφανίζεται στο οφθαλμικό σύστημα. Οι θεραπευτικές τους παρεμβάσεις, πέραν των γυαλιών, μπορούν πρόσθετα να είναι φαρμακευτικές ή και χειρουργικές.
Μυωπία
Η μυωπία είναι διαθλαστική ανωμαλία του ματιού, κατά την οποία οι ακτίνες του φωτός δεν συγκεντρώνονται στον αμφιβληστροειδή, όπως είναι το φυσιολογικό, αλλά σε κάποιο σημείο μπροστά από αυτόν. Για αυτόν το λόγο, ο μύωπας (αρχ. μύωψ) αδυνατεί να δει καθαρά τα αντικείμενα που βρίσκονται μακριά
Υπερμετρωπία
Υπερμετρωπία, είναι μια πάθηση του ματιού κατά την οποία το φως εστιάζεται πίσω, αντί πάνω, από τον αμφιβληστροειδή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα αντικείμενα σε όλες τις αποστάσεις να εμφανίζονται θολά.
Αστιγματισμός
Ο αστιγματισμός είναι ένα ασφαιρικό διαθλαστικό ελάττωμα όπου το μάτι παρουσιάζει διαφορετική διάθλαση σε δύο τμήματα. Μπορεί να είναι κανονικός (συχνότερος) ή ακανόνιστος.
Κανονικός αστιγματισμός – μοιάζει περισσότερο με μπάλα του ράγκμπι (η καμπυλότητα των μεσημβρινών δίνει αυτό το σχήμα). Ακανόνιστος αστιγματισμός – που σχετίζεται με τραύμα, ασθένεια ή εκφυλισμό, περίεργα σχήματα ή ουλές (η καμπυλότητα του οποιουδήποτε μεσημβρινού δεν είναι ομοιόμορφη)
Στραβισμός
Ο στραβισμός είναι μία πάθηση κατά την οποία οι άξονες των ματιών δεν είναι παράλληλοι. Αν έχετε στραβισμό, τα μάτια σας κοιτάζουν προς διαφορετικές κατευθύνσεις. Και κάθε μάτι εστιάζει σε ένα διαφορετικό αντικείμενο. Η πάθηση είναι περισσότερο κοινή στα παιδιά, αλλά μπορεί να εκδηλωθεί και αργότερα στη ζωή του ατόμου. Σε παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας και ενήλικες ο στραβισμός μπορεί να προκαλείται από μία πληθώρα υποκειμένων παθήσεων, όπως η εγκεφαλική παράλυση ή το εγκεφαλικό. Ο στραβισμός μπορεί να επιδιορθωθεί με διορθωτικούς φακούς, χειρουργική επέμβαση ή συνδυασμό.
Αν έχετε στραβισμό, τα μάτια σας μπορεί να κατευθύνονται προς τα έξω ή προς τα μέσα ή να εστιάζουν σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Επίσης μπορεί να έχετε:
Τα συμπτώματα μπορεί να είναι επίμονα ή να εμφανίζονται μόνο όταν είστε κουρασμένοι.
Ο στραβισμός μπορεί να οφείλεται είτε σε νευρική βλάβη ή να εκδηλώνεται όταν οι μύες γύρω από το μάτι δεν συνεργάζονται κατάλληλα και κάποιοι είναι πιο αδύναμοι από άλλους. Όταν ο εγκέφαλος λαμβάνει διαφορετικό οπτικό μήνυμα από κάθε μάτι, αγνοεί τα σήματα που προέρχονται από το πιο αδύναμο μάτι.
Αν η πάθηση δεν επιδιορθωθεί, μπορεί να χάσετε την όραση στο ασθενές μάτι.Πιθανές θεραπείες περιλαμβάνουν:
Κερατόκωνος
Ο κερατόκωνος είναι διαταραχή του οφθαλμού, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την προοδευτική λέπτυνση και αύξηση της καμπυλότητας του κερατοειδούς χιτώνα.[1] Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε θολή όραση, διπλή όραση, μυωπία, αστιγματισμό και ευαισθησία στο φως. Συνήθως επηρεάζονται και τα δύο μάτια. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να παρατηρηθούν ουλές στον κερατοειδή χιτώνα. Ενώ η αιτία είναι άγνωστη, πιστεύεται ότι προκαλείται λόγω ενός συνδυασμού γενετικών, περιβαλλοντικών και ορμονικών παραγόντων. Ο βασικός μηχανισμός περιλαμβάνει αλλαγή του κερατοειδούς σε σχήμα κώνου.
Σημάδια και συμπτώματα:
Τα άτομα με πρώιμο κερατόκωνο, συνήθως παρατηρούν ένα μικρό θόλωμα στην όραση τους και επισκέπτονται τον οφθαλμίατρο, αναζητώντας διορθωτικούς φακούς για ανάγνωση ή οδήγηση.
Διάγνωση:
Πριν από οποιαδήποτε φυσική εξέταση, η διάγνωση του κερατόκωνου συχνά αρχίζει με την εκτίμηση του οφθαλμιάτρου ή του οπτομέτρη για το ιατρικό ιστορικό του ατόμου, τον προσδιορισμό της οπτικής οξύτητας του ατόμου και τον εντοπισμό της καμπυλότητας του κερατοειδούς, με ανίχνευση ακανόνιστου αστιγματισμού που υποδηλώνει τη πιθανότητα κερατόκωνου.
Μια πιο οριστική διάγνωση μπορεί να επιτευχθεί με την τοπογραφία κερατοειδούς, στην οποία ένα αυτοματοποιημένο όργανο προβάλλει το φωτισμένο σχέδιο πάνω στον κερατοειδή και καθορίζει την τοπογραφία του από την ανάλυση της ψηφιακής εικόνας. Ο τοπογραφικός χάρτης υποδηλώνει οποιεσδήποτε στρεβλώσεις ή ουλές στον κερατοειδή, φανερώνοντας τον κερατόκωνο. Η τεχνική μπορεί να καταγράψει ένα στιγμιότυπο του βαθμού και της έκτασης της παραμόρφωσης ως δείκτη αναφοράς για την εκτίμηση του ρυθμού εξέλιξής της. Έχει ιδιαίτερη αξία στην ανίχνευση της διαταραχής στα πρώιμα στάδια της, όταν άλλα συμπτώματα δεν έχουν ακόμη παρουσιαστεί.
Θεραπεία
Τα άτομα με κερατόκωνο σε αρχικό στάδιο βελτιώνουν την όρασή τους με γυαλιά ή με φακούς επαφής.
Τα άτομα όμως με κερατόκωνο σε προχωρημένο στάδιο χρειάζονται πιο εξειδικευμένα προϊόντα. Όπως:
Αλλιώς καταφεύγουμε σε χειρουργικές επεμβάσεις. Με τις βασικές από αυτές να είναι:
Ο φακός επαφής (αναφερόμενος απλά και ως φακός) είναι ένα διορθωτικό, κοσμητικό ή και θεραπευτικό μέσο που χρησιμοποιείται από ανθρώπους με προβλήματα όρασης όπως μυωπία, αστιγματισμό, υπερμετρωπία και πρεσβυωπία.
Οι φακοί επαφής χρησιμοποιούνται συνήθως για την αποφυγή χρήσης γυαλιών. Οι άνθρωποι επιλέγουν να φορούν φακούς επαφής για πολλούς λόγους, συχνά λόγω της εμφάνισής τους και λόγους πρακτικότητας. Σε σύγκριση με τα γυαλιά, οι φακοί επαφής παρέχουν ένα ευρύτερο οπτικό πεδίο. Είναι πιο κατάλληλο για τις αθλητικές δραστηριότητες. Επιπλέον, οφθαλμικές παθήσεις όπως ο κερατόκωνος δεν μπορούν να διορθωθούν με ακρίβεια με τα γυαλιά.
Υπάρχουν δύο τύποι φακών επαφής:
Σε σχέση με τη διάρκειά τους, υπάρχουν 4 τύποι φακών επαφής:
